Nederland is grote wereldspeler op het gebied
van agricultuur. In 2018 is Nederland in absolute waarde gemeten de op een na grootste landbouwexporteur van de wereld [1],[2]. Wellicht is het niet onlogisch dat de autoriteiten in Tasjkent vooral kijken naar Nederland [3]. Eind vorig jaar heeft het Oezbeekse
Ministerie van Agricultuur een nieuwe strategie voor 2020-2030 ontwikkelt in samenspraak met internationale partners World Bank, de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO), Europese unie, en de Aziatische Ontwikkelingsbank (ADB). Hiermee wil Tasjkent onder andere de exportsituatie van Oezbekistan verbeteren [4][5].
Dit betekent overigens niet dat Oezbeekse internationale handel voor 2020 heeft stil gestaan. Het volume van de totale Oezbeekse omzet van buitenlandse handel is jaar op jaar met 27,3% gegroeid tot $33,8 miljard in 2018 [6]. Ook is de waarde van Oezbeekse agricultuur export een stuk diverser geworden. In 2000 lag de focus in Oezbeekse export vooral op katoen, wat 42% van de totale export omzet uitmaakte ($1,05 miljard). In 2017 was dit slechts 15% van de totale export omzet (1,2 miljard) terwijl de export van groenten en fruit gegroeid was tot 7% van de totale export (633 miljoen). In juli 2017 werd de horticultuur export geliberaliseerd waardoor deze van 633 miljoen in dat jaar nog eens doorgroeide naar 851 miljoen in 2018 [7]. Dit staat gelijk aan een indrukwekkende groei van 35%.
Verder heeft president Shavkat Miriziyoyev eind 2019 een lijst met decreten en besluiten goedgekeurd die in lijn zijn met de 2020-2030 strategie voor horticultuur en kassenbouw. Doel hiervan is om met hedendaagse kennis en technologie de productie van kwalitatief hoogwaardige, competitieve en exportgeoriënteerde producten te verhogen. De besluiten zouden de export van groenten en fruit moeten ondersteunen om deze met “2,5 miljard dollar volgend jaar en tot 5 miljard dollar in de drie jaren daarop” te verhogen [5].
Dit biedt ook kansen voor Nederlandse ondernemers. Zij hebben immers veel te bieden aan de Oezbeekse horticultuur sector. Vanuit Nederland kunnen hoogwaardige zaden van groenten, aardappelen, fruitbomen en jonge planten worden geïmporteerd. Ook is Nederland voorloper op gebied van innovatieve technologie binnen deze sector [2] en kan zij hulp bieden om kennis over te dragen en praktische trainingen aan te bieden. Ook zien de regeringen van beide landen kansen: In augustus 2018 is er een delegatie van topmannen uit Oezbekistan onder leiding van viceminister van agricultuur Mr. Saikamol Khodjaev naar Nederland gekomen . Een samenwerkingsprotocol werd getekend tussen de Oezbeekse en Nederlandse ministeries van agricultuur. Hierin werd afgesproken dat gebieden van wederzijds belang zouden worden geïdentificeerd om verdere samenwerking te verkennen. Hierna is er onderzoek verricht om de benodigdheden van de Oezbeekse
agri-sector te identificeren en deze te matchen met Nederlandse expertise [8]. Hieronder zijn een aantal van de kansen binnen de Oezbeekse agri-sector voor Nederlandse ondernemers uiteengezet.
Kansen fruit
Oezbekistan heeft 25.000 boomgaarden met een netto beplant oppervlak van 160.000 ha [8]. Het gemiddelde boerderijoppervlak is 7.6 ha waarvan appels 43% van het totale oppervlak uitmaken [9],[10]. De regio’s Andijan, Samarkand, en Fergana worden gezien als de belangrijkste gebieden wat betreft fruitproductie. Ongeveer de helft van de boomgaarden maakt gebruik van een druppelirrigatiesysteem. Echter, meer dan 80% van de boomgaarden zijn meer dan 50 jaar oud en zouden moeten worden vernieuwd. In april 2018 heeft Tasjkent besloten dat een gebied van 100.000 ha zou moeten worden omgezet van katoenproductie naar horticultuur. De regio’s waarin deze modernisatie vooral zou moeten plaatsvinden zijn Syrdarya (20,143 ha), Surkhandarya (16,222 ha), Namangan (11,294 ha) Kashkadarya (10,000 ha) en Jizzakh (10,000 ha). Het doel van de Oezbeekse regering is om de aankomende drie jaar de export van fruit en groenten te verhogen met 5 miljard. De omzetting van katoenplantages naar boomgaarden en de modernisatie en herplanting van oude minder productieve boomgaarden naar modernere zouden deze groei in export moeten ondersteunen. Met de hulp van de World Bank zijn investeringen gepland om in vitro laboratoria te bouwen en onderzoeksinstellingen te verbeteren. Er zal echter startmateriaal moeten worden geïmporteerd om deze groei te ondersteunen. Er is veel groei te halen in de Oezbeekse fruitsector. Zo kunnen Nederlandse agrobedrijven onderstammen leveren die Oezbekistan kan gebruiken om de modernisatie te ondersteunen. Onderstammen die bestand zijn tegen perioden van droogte, warme temperaturen en grote temperatuurverschillen zijn het meest geschikt voor het Oezbeekse klimaat. Leveranciers van onderstammen zullen wel te kampen krijgen met Italiaanse en Turkse concurrenten. Nederland heeft echter een goede reputatie in dit aspect. Ook Nederlandse kennis en technologie zijn welkom in Oezbekistan. Er is vraag naar kennis en technologie om boomgaarden te moderniseren, mensen op te leiden, en onderliggende infrastructuren te ondersteunen. Zo heeft de World Bank het Agricultuur Modernisatie
Project gefinancierd die demonstratieboomgaarden moet financieren en technische en leidinggevende capaciteiten wilt opbouwen die nodig zijn om moderne boomgaarden van succes te garanderen. Nederlandse ondernemers zouden dus kansen zien wat betreft:
Het leveren van geschikte onderstammen voor het Oezbeekse klimaat
Het openen van lokale in vitro laboratoria en het opleiden van specialisten om deze laboratoria te managen
Het marketen van gecertificeerde jonge boompjes om interesse in Nederlandse onderstammen te verhogen
Het openen van Nederlandse demo boomgaarden en kwekerijen in regio’s waar veel nieuwe boomgaarden worden geplant
Het aanbieden van gebruiksklare oplossingen voor de lokale boeren
Kansen aardappelen
Oezbekistan is op het moment een netto importeur van aardappels [11]. Na groenten en granen zijn aardappelen het op twee na meest geproduceerde gewas. De vraag naar aardappelen in Oezbekistan lijkt groter te worden. Ook het totale oppervlak gebruikt voor het verbouwen van aardappelen groeit met 2-3% per jaar en het totale oppervlak in 2018 is geschat op 90.000 ha [8]. In dat jaar lag de totale oogst op ongeveer 2.7 miljoen ton wat een statistisch gemiddelde van 30 ton per hectare betekend. Veruit de meeste aardappelen worden gezaaid met zaden die boeren zelf hebben opgeslagen, met schattingen die gaan tot 98% [8]. Slecht een aantal procent van de aardappelen zijn gezaaid met gecertificeerde zaden, voornamelijk uit Europa. Ongeveer 80% van de geïmporteerde zaden komen uit Europa, waarin Nederland veruit het grootste
marktaandeel bezit. Echter, bestaande leveranciers van pootaardappelen lopen tegen een aantal barrières op. Aangezien Oezbekistan geen haven aan zee heeft, zal alle import over land moeten gaan. De pootaardappelen hebben twee tot vier weken doorlooptijd wat niet ten gunste komt van de kwaliteit. Transport wordt door zowel exporteurs als Oezbeekse inkopers dan ook als een van de grootste obstakels ervaren [8]. Ook maken exporteurs zich zorgen over het naleven van beleid rondom kwekers recht en zijn Oezbeekse importeurs op hun beurt niet altijd bereid premium te betalen voor Nederlandse soorten. Wel is er met hulp van het RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) door het bedrijf Solynta
‘Hybrid True Seeds’ gedemonstreerd [12][13]. Al met al is de aardappelsector van Oezbekistan een dynamische omgeving om in te stappen waar men wel rekening moet houden met enige obstakels.
Kansen groenten In 2018 produceerde Oezbekistan 11,5 miljoen ton aan groenten en meloenen [14]. Het Oezbeekse ministerie van agricultuur geeft aan dat er ongeeer 1800 boerderijen zijn met broeikassen met een totaal oppervlak van 4100 ha. Export van verse groenten en meloenen lag in 2018 op een totale waarde van 307 miljoen, 40% hoger dan het jaar daarvoor (217 miljoen). Verwacht wordt dat de export van verse groenten verder zal groeien. Op 20 maart 2019 heeft de president van Oezbekistan namelijk een decreet uitgevaardigd die de verdere ontwikkeling van horticultuur en broeikassen moet ondersteunen. Hiervoor is het Bureau voor de Ontwikkeling van Tuinbouw en Broeikassen in het leven geroepen door het ministerie van agricultuur. De taken van het bureau liggen bij het vergroten van het totale broeikasoppervlak, het gebruiken van grondstofbesparende technologien, het onwikkelen van een cultuur die samenwerking bevorderd, en het organiseren van de waardeketens van oogst tot verkoop [8].
In 2018 en 2019 is het het totale oppervlak van broeikassen in totaal met 1000 ha gegroeid. Aankomende jaren staat er nog de bouw van 1500-2000 ha in de pijplijn. De meeste bouwmaterialen worden gehaald uit Korea, Turkije, en China. De eerste Nederlandse broeikassen in Oezbekistan zijn gebouwd door Delfland Asia met een totaal oppervlak van 3 ha [15]. Een ander Nederlands bedrijf, Bilancia, traint de lokale bevolking om de kassen te onderhouden. In 2018 importeerde Oezbekistan $12,5 miljoen aan groentezaden, wat miljoen hoger ligt dan twee jaar daarvoor (trademap.org). De meeste van deze zaden komen uit Europa, waarvan Nederland het grootste marktaandeel bezit ($4,3 miljoen). Geschat wordt dat verruit de meeste geimporteerde zaden (80%) wordt gebruikt in broeikassen. De lokale zaden produceren niet dezelfde kwaliteit in dit segment, vergeleken met Nederlandse en internationale zaden.
Al met al lijkt de vraag naar Nederlandse, zaden, (broeikas)technologie en kennis toe te nemen. De groentesector van Oezbekistan krijgt nationaal en internationaal veel aandacht en zou kansen kunnen bieden voor Nederlandse bedrijven.
Internationale aandacht en subsidies
Een aantal internationale organisaties zijn actief in Oezbekistan, waaronder IMF, UN, FAO, World Bank, en UNESCO. World Bank (WB) draagt met ongeveer vier miljard bij in Oezbekistan door middel van 23 lopende projecten. Een groot deel van deze projecten focussen op of hebben raakvlak met de agro-sector van Oezbekistan. Het programma van de WB in Oezbekistan is een van de grootste in regio Europa / Centraal Azië. Ook de Aziatische OntwikkelingsBank (ADB) is werkzaam in Oezbekistan. Eind vorig jaar verrichte ze 97 projecten in Oezbekistan waarvan er 7 direct of indirect van doen hebben met agro- en tuinbouw.
De Europese Unie heeft €168 miljoen vrijgegeven aan Oezbekistan tussen 2014 en 2020 [16], [17]. De samenwerking is vooral gefocust op de ontwikkeling van het platteland. De complete portfolio van EU gerelateerd aan agricultuur bedraagt in totaal €136 miljoen. Om het voor internationale investeerders makkelijker te maken heeft het investerings- en promotiebureau van Oezbekistan een website in het leven geroepen [18]. Aangezien een lokale aanwezigheid een must is in Oezbekistan helpt deze website met het opzetten van een vertegenwoordigingskantoor en een regionale bankrekening. Verder kan er informatie gevonden worden over welke voordelen investeerders in Oezbekistan kunnen genieten.
Referenties:
[1] CBS. (2020). Centraal bureau voor de statistiek. https://www.cbs.nl
[2] Jukema, G. D., & Ramaekers, P. (2020). De Nederlandse agrarische sector in
internationaal verband. Wageningen Economic Research En Centraal Bureau Voor de Statistiek, 2020(001), 172.
[3] Oezbekistan trekt steeds meer Nederlandse agrobedrijven. (2020). Agroberichten
Buitenland. https://www.agroberichtenbuitenland.nl/actueel/nieuws/2020/02/11/oezbekistan-trekt-steeds-meer-nederlandse-agrobedrijven
[4] Shavkat Mirziyoyev approves Uzbekistan's agriculture development strategy for
2020-2030. (2020). Tashkent Times. https://tashkenttimes.uz/national/4509-shavkat-
mirziyoyev-approves-uzbekistan-s-agriculture-development-strategy-for-2020-2030
[5] Об утверждении Стратегии развития сельского хозяйства Республики
Узбекистан на 2020 — 2030 годы. (2019). LexUz. https://lex.uz/docs/4567337
[6] Agentsvo po restrukturizatsii selskokhozyastvennykh predpriyatiyi (2019). Ministry of
Agriculture Uzbekistan. http://www.agro.uz/ru/about/organizations/agentstvo-po-
restrukturizatsii-selskokhozyaystvennykh-predpriyatiy/
[7] State committee of the republic of Uzbekistan on Statistics' 2018 report. (2020). State
Comittee of the Republic of Uzbekistan on Statistics. https://stat.uz/uploads/doklad
/2018/yanvar-dekabr/en/13.pdf
[8] Market study on plant propagation material Uzbekistan. (2020). Rijksdienst voor
Ondernemend Nederland (RVO). https://www.rvo.nl/sites/default/files/2020/04/Market-
study-on-plant-propagation-material-Uzbekistan.pdf
[9] On measures to improve the efficiency of the use of land plots of farms in the areas of
vegetable gardening, horticulture and viticulture. (2018). LexUz. https://lex.uz
/docs/3647470
[10] Uzbekistan to produce 8.235 million tonnes of fruits and vegetables in 2018. (2018).
Agricultural information system portal of Uzbekistan. http://www.agriculture.uz/en.php?
/news/read/437
[11] Trademaps (2020). https://trademaps.org
[12] Solynta (2020). https://solynta.com/
[13] AgrouHouse (2020). https://www.agro.house/
[14] State Comittee of the Republic of Uzbekistan on Statistics. (2020). www.stat.uz
[15] Two greenhouses, using Dutch Technology, to be opened in Tashkent region. (2019). UZ
Daily https://www.uzdaily.uz/en/post/49783
[16] About the EU Delegation to Uzbekistan (2016). European External Action Service
(EEAS). https://eeas.europa.eu/delegations/uzbekistan/1926/node/1926_uz
[17] Delegation of the European Union to Uzbekistan (2016). European External Action
Service (EEAS). https://eeas.europa.eu/delegations/uzbekistan/1927/node
/1927_uz
[18] For investor. (2020).Investment Promotion Agency under the Ministry of Investments
and Foreign Trade of the Republic of Uzbekistan. http://invest.gov.uz/investor/